De QR-code is al bijna 30 jaar oud. Toch was er blijkbaar een wereldwijde pandemie voor nodig om de QR-code echt te laten doorbreken (alhoewel de opmars al een tijdje daarvoor ingezet was). Waar de QR-code na de eerste lockdown vooral werd ingezet op de terrassen om het contact tussen bezoekers en personeel te beperken, werd die een paar maanden later steeds vaker ingezet om het personeelstekort in de horeca op te lossen. Nu we weer een jaar verder zijn, is de QR-code zelfs ons toegangsbewijs geworden voor allerlei publieke ruimtes. Daar vinden we allemaal wel wat van. Interessanter vinden wij het om eens te kijken naar de techniek achter de QR-code. Want ook bij DCP is de QR-code niet meer weg te denken.
Over het ontstaan van de QR-code
QR is de afkorting van quick response, oftewel snelle reactie. De QR-code komt oorspronkelijk uit Japan. Begin jaren 90 zoekt de Japanse auto-onderdelenfabrikant Denso Wave een alternatief voor de barcode. Zo’n simpele streepjescode kan maar een beperkte hoeveelheid informatie bevatten en wordt daardoor ontoereikend voor de fabrikant. Meerdere barcodes voor één product maken is niet alleen omslachtig, ook in het productieproces is het inefficiënt om zo veel barcodes te moeten scannen. Het bedrijf wil dus een oplossing die meer informatie over producten kan opslaan en sneller te lezen is.
Met die vraag kloppen ze aan bij ingenieur Masahiro Hara. Het spelen van het bordspel Go brengt hem op het idee dat data ook in twee richtingen gecodeerd kan worden, in plaats van in één richting, zoals bij de streepjescode. Zo ontstaat de QR-code. Na anderhalf jaar ontwikkelen, is het systeem in 1994 klaar voor gebruik.
Hoe werkt het precies?
Blokjespatroon
Elke QR-code bestaat uit een vierkant met witte en zwarte blokjes. De drie vierkantjes in drie van de vier hoeken van de QR-code zorgen ervoor dat de blokjes als QR-code herkend wordt. Door het werken in twee richtingen (zowel horizontaal als verticaal) kan meer informatie in de code worden opgeslagen. Zo kan een QR-code maximaal 7.089 karakters bevatten.
Hoe meer informatie opgeslagen moet worden, hoe complexer de QR-code. Vergelijk de QR-code in je CoronaCheck-app maar eens met de volgende QR-code:
Je kunt je voorstellen dat er in de CoronaCheck-app aardig wat informatie over jou als persoon is opgeslagen. Aan de ene kant je persoonsgegevens, zodat iemand kan controleren of het inderdaad jouw persoonlijke QR-code is en aan de andere kant of je ingeënt, genezen of negatief getest bent. In de QR-code hierboven staat alleen maar de URL van onze website. Dat levert dus een veel minder complex beeld op.
Overigens wordt niet alle informatie die in de QR-code is opgeslagen ook daadwerkelijk getoond aan degene die de QR-code scant. Zo laat de Nederlandse versie zien of iemand wel of niet beschikt over een geldig vaccinatie-, test-, of herstelbewijs. Maar de controleur kan niet zien om welke van deze drie opties het gaat. Hij krijgt alleen maar een groen of rood scherm te zien. Ook ziet de controleur alleen de eerste letter van je voor- en achternaam, je geboortedag en -maand.
Horizontaal en verticaal scannen
Bij een traditionele barcode worden de streepjes in de lengte gescand door een laser. Bij een QR-code moeten de pixels zowel horizontaal als verticaal worden afgelezen. Daarvoor heb je een 2D scanner nodig die een plat vlak in meerdere richtingen kan aflezen. Dat kan een laser type scanner zijn, of een image type scanner. In die laatste zit geen laserlampje, maar een cameraatje. Dat heb je nodig als je de QR-codes ook vanaf een beeldscherm wilt kunnen aflezen. Een laserstraal wordt namelijk niet goed gereflecteerd door een beeldscherm. Een laser type scanner kan QR-codes daarom alleen vanaf papier lezen. Om vanaf mobiele telefoons te kunnen aflezen heb je dus een image type handscanner nodig. Of een mobiele telefoon, want de camera’s van de meeste nieuwe smartphones en tablets kunnen ook prima overweg met QR-codes.
Wil je meer weten over de verschillen tussen 1D, 2D, laser type en image type scanners? Kijk dan eens op onze informatiepagina over readers en scanners.
Broertje van de QR-code: de Aztec-code
Vlak na de introductie van de QR-code, werd ook de Aztec-code ontwikkeld. Deze code bestaat sinds 1995 en wordt zo genoemd omdat de concentrische vierkanten in het midden van de code doen denken aan de piramides die de Azteken bouwden. De Aztec-code is iets minder bekend dan de QR-code, maar zeker zo interessant. Het is namelijk niet nodig om witruimte rondom de code te plaatsen. Daardoor heeft een Aztec-code minder ruimte nodig dan een QR-code van dezelfde URL. Bovendien is het uitlezen van een Aztec-code betrouwbaarder dan een QR-code. En het uitlezen ervan kan met dezelfde 2D-handscanner als de QR-code.
Toepassingen van QR
Naast de CoronaCheck-app wordt de QR-code nog op heel veel andere manieren toegepast. We zetten er een paar voor je op een rijtje:
- op je rijbewijs (identificatie)
- in je internetbankierenapp (betalen)
- op je theater-, museum- of concertticket (toegang)
- in je Apple wallet (toegang)
- in advertenties (online informatie)
- op informatiepanelen in de natuur (online informatie)
- op een visitekaartje (contactgegevens delen)
- op een klantenkaart (identificatie in de winkel)
- op je vliegticket (toegang)
Ook bij DCP gebruiken we de QR-code veelvuldig. Bijvoorbeeld voor onze klant STERKADO:
QR en DCP – een praktijkvoorbeeld
Voor onze klant STERKADO verwerken we ieder jaar meer dan 100.000 giftcards. Samen hebben we een online portal ontwikkeld waar de klanten van STERKADO hun eigen giftcards kunnen ontwerpen en bestellen. STERKADO zorgt voor de financiële afwikkeling en DCP regelt de rest, het volledige productie- en logistieke proces. Dus van het bedrukken van de giftcards tot het op tijd versturen van de gepersonaliseerde pakketjes naar alle (huis)adressen.
Om dat proces zo efficiënt mogelijk te kunnen uitvoeren, drukken we op elke giftcard een QR-code. Die verwijst naar een unieke URL en een uniek pasnummer. Door de QR-code op de kaart te scannen, wordt deze gekoppeld aan het huisadres van een persoon. Ook op het verzendetiket dat we afdrukken staat diezelfde QR-code. Zo weten we precies welke pas naar welk adres verzonden wordt. Als de ontvanger zijn cadeautje uitpakt, kan hij (of zij) diezelfde QR-code scannen met z’n telefoon om rechtstreeks in te loggen in de webshop van STERKADO. Hij krijgt precies dat te zien, wat wij in de QR-code hebben vastgelegd.
Een alternatief voor QR-codes: NFC-chip
Net als de QR-code wordt ook NFC steeds populairder. Er zijn veel overeenkomsten tussen wat je met een QR-code kunt doen en met NFC. Het grote verschil is echter dat je met NFC twee kanten op kunt communiceren. Zo kun je dankzij de NFC-technologie bijvoorbeeld betalen met je telefoon. Maar aan die extra mogelijkheden hangt ook een ander prijskaartje. In een volgende blog gaan we hier dieper op in.
Wat vindt Hara van het succes van zijn uitvinding?
Nog even terug naar het succes van de QR-code. Misschien denk je dat de uitvinders van de QR-code nu wel zullen binnenlopen, maar helaas. Het bedrijf Denso-Wave heeft nooit een patent aangevraagd op de QR-code. Daardoor kunnen QR-codes door iedereen vrij en gratis gegenereerd worden. Bedenker Masahiro Hara vertelde overigens onlangs wel aan The Guardian dat hij ‘echt vereerd’ is dat zijn uitvinding helpt als wapen tegen de pandemie. Ook werkt hij nog steeds aan het verbeteren van zijn uitvinding. Zo wil hij dat er in de toekomst röntgenfoto’s of hartfilmpjes mee bewaard kunnen worden, zodat medici, hoopt hij, door het lezen van de codes sneller diagnoses kunnen stellen en geschikte medische voorzieningen kunnen treffen.
Bronnen: Wikipedia en Dagblad van het Noorden, artikel van 16 oktober 2021